کاشت :
به طوری که بیان شد ، زعفران از گیاهان پیازدار و چندساله است که گاهی اوقات پیاز آن مدت بیش از 15 سال در زمین می ماند . زمان کشت این محصول، معمولاً شهریور ماه و اوایل مهرماه است . برای کاشت ، پیازها را از زمینهایی که قبلاً زعفران بوده در می آورند و به صورت ردیفی در شیارهایی که در زمین ایجاد شده با فاصله 20 سانتی متر از هم می کارند . از نظر آب و هوایی، زعفران در مناطقی رشد می کند که آب و هوای معتدل با تابستانهای گرم و خشک و زمستانهای ملایم دارد . محصول زعفران در زمستان و اوایل بهار احتیاج به آب دارد اما در تابستان نیازمند به آب نیست .
گل دهی زعفران:میزان گل و محصول دهی زعفران در سطح ، بستگی کامل به حاصلخیزی و استعداد زمین و سن مزرعه دارد . در سالهای اول و دوم پس از کاشت پیاز ، مقدار محصول زیاد نیست ولی از سال سوم به بعد با افزایش تعداد پیازها در زیر زمین که ناشی از قابلیت تکثیر پذیری پیاز زعفران است ، میزان گل دهی زعفران افزایش می یابد .در سالهای پنجم ، ششم و هفتم میزان محصول و برداشت گل به حداکثر می رسد و از سال هشتم به بعد گل دهی مزارع زعفران کاهش می یابد و پیازها باید از زمین خارج و در زمین دیگری کاشته شود . با توجه به خاصیت تکثیر پذیری پیاز زعفران، مقدار پیازی که بعد از هشت سالگی از یک مزرعه خارج می شود، برای کاشت زعفران جدید در سطحی حدود پنج برابر آن مزرعه کفایت می کند .از هر پیاز زعفران سالانه بین دو تا پنج گل برداشت می شود .بر اساس محاسبات انجام شده از هر 15هزار گل زعفران صد گرم زعفران خالص بدست می آید . به عبارت دیگر بازدهی هر هکتار زمین زعفران حدود شش کیلو گرم زعفران خشک است .
عملیات کاشت (سال اول): در فصل بهار زمین مورد نظر را در طی یک هفته دو بار شخم زده شود بطوریکه همه کلوخها خرد شده و کود بخوبی با خاک مخلوط گردد. پس از رشد علفهای هرز را وجین نموده و تا موقع کاشت رها شود.
در اوایل پاییز چند روز قبل از کاشت زمین را آبیاری و برای سومین مرتبه زیر و رو کرده بعد از آنکه همه کلوخه ها خرد شدند پیازهای به روش فارویی یا کرتی کاشته شوند.
طریقه کاشت پیازها: پیازها انتخاب شده باید سالم و عاری از هر گونه بیماری و یا آسیب دیدگی بوده و قبل از کاشت با سموم قارچ کش ضدعفونی شود.
فاصله پیازها روی ردیف 20 سانتیمتر و فاصله بین ردیفها را 25 سانتیمتر است که در غیر این صورت پیازها رشد مناسب نخواهند کرد در هر هکتار به طور متوسط 3 تن پیاز کاشته می شود.
بعد از کاشت پیازها بلافاصله مزرعه آبیاری شود و اگر 3-2 روز قبل از کاشت آبیاری صورت گرفته باشد می توان آبیاری را تا چند روز بعد از کاشت به تعویق انداخت بهترین زمان آبیاری مزرعه اواخر مهرماه می باشد اگر آبیاری زودتر از زمان مقرر انجام شود برگها قبل از گلها ظاهر می شوند که در این صورت عمل برداشت را با مشکل مواجه می سازد.
بنابراین باید مراقب بود که در فاصله زمانی بین مرحله کاشت پیازها و زمان برداشت گل فقط یکبار آبیاری انجام شود. زعفران گیاهی است مخصوص مناطق خشک و آب چندانی نیاز ندارد اما اگر بعد از برداشت و طول زمستان چندین نوبت مزرعه آبیاری شود پیازها درشت تر خواهند شد و باعث می گردد که گیاهان قویتری ایجاد کند. آبیاری زعفران زمانی انجام می شود که محصولات دیگر به آب احتیاج ندارد.
داشت :
کوددهی: در اواسط مهرماه در حدود 15 تن در هکتار کود دامی به زمین داده و شخم سطحی زده می شود. بطوریکه به پیازها آسیبی نرسد اگر در مزرعه علف هرز دیده شد باید وجین انجام گیرد.
آبیاری: آبیاری در سال دوم همانند سال اول انجام می شود اگر بارندگی در حد متوسط باشد هر 20 روز یکبار آبیاری کفایت می کند(دور آبیاری به نوع خاک هم بستگی دارد و در خاکهایی با درصد شن بیشتر دور آبیاری کوتاهتر و در خاکهای رسی دور آبیاری بلندتر است)
در سالهای خیلی سرد در ماههای دی و بهمن باید از آبیاری مزرعه خودداری نمود زیرا باعث یخ زدگی و فساد پیازها می گردد. آخرین آبیاری در اواسط فروردین است زمانی که برگهای زعفران رو به زردی می گرایند بعد از آن برگها را چیده و بعنوان خوراک دام استفاده گردد ولی دقت کنید که به هیچ وجه دام را برای چرانیدن در مزرعه رها نکنید چرا که به پیازها فشار آورده پیازها آسیب دیده و احتمال سبز شدن آن در سال آینده کاهش می یابد.
کنترل علفهای هرز: بهترین روش کنترل علفهای هرز وجین دستی است که دو بار در سال انجام می شود. در صورت لزوم از علفها کشهای مناسب با توصیه کارشناسان مربوطه استفاده می شود.
کنترل آفات: خرگوش و جوجه تیغی از جمله جانورانی هستند که از پیازهای زعفران تغذیه نموده و به مزرعه خسارت می زنند در صورت مشاهده آثار آن از طعمع مسموم طبق توصیه کارشناس مربوطه استفاده می شود.
کشت زعفران فقط در سال اول ولی برداشت آن 7 سال می باشد.
برداشت :
فصل برداشت زعفران آبان ماه هر سال است . در تابستان مزارع زغفران خشک است و آثاری از گیاه زعفران در روی زمین پیدا نیست . برداشت گل زعفران 10الی15 روز بعد از اولین آبیاری و با پیدایش اولین گلها شروع می شود و هر سال در هر منطقه فقط به مدت 15 روز ادامه می یابد . گلهای زعفران قبل از آفتاب چیده می شوند . تابش آفتاب و تاخیر در چیدن گل باعث کاهش مرغوبیت و همچنین افزایش مشکلات برداشت می شود . افرادماهر می توانند روزانه 4تا6 کیلو گل زعفران را از مزرعه جمع آوری کنند .
پس از چیدن گل زعفران از مزرعه نوبت جداکردن کلاله سپر قرمز رنگ آن که همانزعفران اصلی است فرا می رسد . این عمل را زعفران کاران (( پر کردن زعفران )) می گویند و کار بسیار مشکلی است بطوریکه یک فرد ماهر در یک روز تنها قادر است حدود 4کیلوگل زعفران را پر کند . بعد از جداشدن کلاله قرمز از گل زعفران، آن را در آفتاب یا سایه و یاجدیداً از طریق آتش خشک می کنند و سپس بسته بندی کرده و برای عرضه به بازار می فرستند . از لحاظ بسته بندی ، دو نوع بسته بندی معروف در بازار ایران وجود دارد که عبارت است از : (( زعفران سر گل )) (( زعفران دسته )) . رعفران سر گل، نوع مرغوب تر بوده و قیمت آن هم گرانتر است . سایر قسمتهای گل زعفران مانند گل برگ و ساقه های آن دور ریخته می شوند . البته درداخل گل زعفران یک رشته سپر زرد رنگ نیز وجود دارد که غالباً آن را دور می ریزند .
به رغم سختی کار برداشت زعفران، با وجود پیشرفتهای زیاد تکنولوژی ، محصول زعفران با داشتن قدمت چهار هزار ساله هنوز در تمامی ابعاد به صورت سنتی اداره می شود .کاشت ، داشت، برداشت و حتی روش خشک کنی محصول زعفران نیز سنتی است که این امر موجب بروز مشکلات فراوانی برای تولید و ارزه این محصول می باشد بنا بر این استفاده از ماشین و گسیل داشتن ابزار مدرن به سوی مزارع زعفران ، با توجه به اهمیتی که این محصول در تجارت خارجی ایران و کسب درآمد ارزی و نیز افزایش درآمد کشاورزان دارد ، امری اجتناب ناپذیر به نظر می رسد .
برداشت زعفران: مزرعه زعفران در سال اول محصول قابل توجهی ندارد و فقط پیازهایی که درشت تر بوده و تغذیه خوبی داشته اند به گل رفته و تولید زعفران می کنند.
زمان گلدهی مزرعه معمولا آبانماه و دوره گلدهی 15 روز بطول می انجامد برداشت زعفران توسط دست و نیروی انسانی انجام می گیرد.
بهترین زمان گل گیری در ساعات اولیه صبح و قبل از طلوع آفتاب می باشد بنابراین به تعداد نیروی کارگری زیادی نیاز است اگر گلها در معرض باد و نور خورشید قرار بگیرند کیفیت خود را از دست داده و عطر و رنگ آن کاهش می یابد.
بعد از چیدن گلها رشته های زعفران را از گل جدا کرده و بر روی پارچه های تمیز در اطاقکی که سایه بوده و تهویه مناسبی داشته باشد پهن کرده تا کاملا خشک شوند.
از هر هکتار مزرعه زعفران بطور متوسط سالانه 10 کیلوگرم زعفران خشک بدست می آید. در پایان سال هفتم باید پیازها را از زمین دیگری منتقل نموده قابل توجه است که پیازها را در سال اول را دارند پس در سال هفتم 5 هکتار زمین را با این مقدار پیاز می توان به زیر کشت برد.
کاشت و برداشت زعفران به ماشین آلات سنگین نیاز ندارد.
منبع : دبیرخانه انجمن
آخرین ویرایش : 1389/05/03 -- 09:35:15
نویسنده : واحد امور تشکل ها
تعداد بازدید : 5091
